Kiszonka – jak zrobić dobrą paszę?

Kiszonka z kukurydzy – popularna pasza objętościowa.

Kiszonka z kukurydzy to jedna z najbardziej popularnych pasz objętościowych, stosowanych przy wyżywieniu krów mlecznych oraz bydła opasowego. Odpowiednio przygotowana kiszonka posiada wysoką zawartość składników odżywczych, jest chętnie zjadana przez zwierzęta i może pozytywnie wpływać na wydajność produkcji mleka.

Kiszonka – na co zwrócić uwagę wybierając materiał siewny kukurydzy?

Techniczne aspekty przygotowania dobrej kiszonki są ważne, natomiast pierwszym elementem, na który należy zwrócić uwagę jest dobór odpowiedniego gatunku kukurydzy. W doborze odpowiedniej odmiany pomóc mogą informacje, które pozwalają ocenić z jakiego typu plonem będziemy mieli do czynienia. Po pierwsze ważny jest typ ziarna, który w zależności od odmiany może prezentować różne właściwości. Wyróżnia się dwa główne typy ziarna – flint oraz dent, a także odmiany mieszane. Informacje w tym zakresie pozwalają ocenić m.in.:

• niezbędne do wysiewu warunki glebowe;
• odporność na wychłodzenie;
• strukturę kolby, w tym ilość rzędów ziarnowych w kolbie oraz ilość ziarna w poszczególnych rzędach;
• kształt oraz wygląd ziarna;
• bielmo ziarna;
• przybliżone przeznaczenie poszczególnych odmian.

Kolejną bardzo istotną cechą, na którą warto zwrócić uwagę wybierając materiał siewny kukurydzy, jest tzw. stay green, określany inaczej jako efekt zielonego liścia. Stay green to cecha pozwalająca na utrzymanie zielonych łodyg. Zdolność ta, umożliwia dłuższą akumulację składników odżywczych, a także większą koncentrację suchej masy w kolbach.

Jakie FAO mają najlepsze odmiany kukurydzy?

FAO jest jednym z istotniejszych parametrów, które należy wziąć pod uwagę podczas planowania uprawy kukurydzy na kiszonkę. Jest to system cyfrowych oznaczeń wczesności odmian. Na FAO składają się trzy cyfry, z których pierwsza oznacza klasę wczesności, druga grupę wczesności w ramach poszczególnej klasy, trzecia informuje natomiast o barwie ziarnika. Dzięki informacji o FAO materiału siewnego możemy ustalić w szczególności:

• okres wegetacji;
• kiedy powinien nastąpić zbiór rośliny;
• jaka może być plenność;
• jaki będzie przybliżony udział kolb oraz stopień wilgotności ziarna w terminie zbioru.

Nie ma jednoznaczności co do wskazania, jakie FAO mają najlepsze odmiany kukurydzy na kiszonkę. W tym zakresie powinno się bowiem uwzględniać nie tylko wczesność odmiany, ale też szereg innych cech, w tym wspomniany wcześniej typ ziarna oraz właściwości stay green. Sam dobór odmiany z odpowiednim FAO zależy również od regionu oraz związanego z nim okresu wegetacyjnego. W Polsce, w zakresie odmian kiszonkowych najczęściej spotyka się odmiany średnio wczesne (240-250) i  średnio późne (260-290).

Jakie odmiany kukurydzy zapewnią hodowcy dobry materiał na kiszonkę?

Na polskim rynku dostępnych jest wiele odmian nasion kukurydzy przeznaczonej do produkcji kiszonki. Różnią się one zarówno pod względem przedstawionych wcześniej parametrów, jak też w aspekcie innych detali. Należą do nich przykładowo wymagania glebowe, wysokość łodygi, ukształtowanie liści, czy odporność na różnego rodzaju warunki atmosferyczne, szkodniki i chwasty. Z reguły producenci materiału siewnego, w ramach prowadzonych prac rozwojowych starają się uzyskać możliwie najlepszy materiał do określonego rodzaju zastosowania. Poszukując odpowiednich nasion, należy więc zwrócić uwagę na określone w ich parametrach przeznaczenie. Zawsze warto starać się wybierać nasiona kwalifikowane, ze sprawdzonych hodowli, gdyż dzięki przeprowadzonym badaniom i testom są one gwarantem udanego plonu.

Przykładem odmian nadających się na kiszonkę jest Albireo. Jest to nowa, czteroliniowa odmiana o wysokim plonie ziarna oraz suchej masy. Charakteryzuje się FAO 260, a więc jest to odmiana średnio – późna. Zapewnia wczesny wigor oraz wysoką tolerancję na chłody. Kukurydza Albireo to odmiana, która odznacza się odpornością na wyleganie oraz ogólnie dobrą zdrowotnością. Ważną cechą jest również możliwość jej uprawy na terenach o zróżnicowanych warunkach klimatycznych.

Albireo należy do grupy odmian mieszanych typu flint – dent, co pozwoliło połączyć cechy obu typów kukurydzy. Dzięki temu może zostać wykorzystana zarówno, jako materiał na kiszonki i biogaz, jak też na ziarno.

Kolejną, wartą uwagi odmianą kiszonkową jest Collosseum. Jest to średnio – wczesny mieszaniec dwuliniowy, który może zostać wykorzystany zarówno jako materiał na kiszonkę, jak też na ziarno. Odznacza go FAO 250 oraz wysoki potencjał plonowania na ziarno. Buduje wysokie, bogato ulistnione rośliny. Odmianę Collosseum charakteryzuje stabilny i wysoki potencjał plonowania. Sprawdzi się na wszystkich stanowiskach, na których uprawiana jest kukurydza.

Więcej informacji o tym, jak wybrać odpowiednią odmianę kukurydzy, znajdziesz w naszym artykule pod linkiem:

Czy przygotowanie stanowiska siewu ma znaczenie?

Dobór odpowiedniego gatunku kukurydzy – nawet jeśli skorzystamy z nasion kwalifikowanych – nie gwarantuje jeszcze pełnego sukcesu. Bardzo duże znaczenie ma także odpowiednie przygotowanie stanowiska siewu. Technologia uprawy jest istotna w przypadku kukurydzy, ponieważ jest to roślina wrażliwa na błędy uprawowe – przede wszystkim w okresie siewu.

W omawianym aspekcie należy wziąć pod uwagę przede wszystkim cechy oraz zalecenia związane z wybraną przez nas odmianą kukurydzy. Warto bowiem mieć na uwadze, że poszczególne odmiany, w zależności od FAO, budowy morfologicznej, przeznaczenia, czy odporności na warunki atmosferyczne różnią się pod kątem optymalnej obsady. Przykładowo odmiany późne, ze względu na większą biomasę – można wysiewać w nieco mniejszym zagęszczeniu, niż odmiany wczesne. Inne różnice sprowadzają się przykładowo do przeznaczenia uprawy – w przypadku kukurydzy przeznaczonej na kiszonkę, w przeciwieństwie do tej przeznaczonej na ziarno – zaleca się wysiew w większym zagęszczeniu.

Kolejnym czynnikiem mającym znaczenie dla efektywności plonu, może być też głębokość wysiewu. W tym przypadku wiele zależy od wilgotności gleby – zawsze należy dążyć do tego, by nasiona miały zapewniony dostęp do wilgoci glebowej.

Kiedy zbierać kukurydzę i jak przygotować ją do procesu zakiszania?

Jednym z kluczowych etapów pozwalających przygotować dobrą kiszonkę jest przeprowadzony w odpowiednim momencie zbiór kukurydzy. Podstawowym parametrem, który o nim decyduje jest zawartość masy suchej w całej roślinie. Powinna ona mieścić się w przedziale 30-35%. Wartości te występują w fazie woskowej, kiedy to w ziarnku jest duża zawartość skrobi, przez co łatwo jest go rozdrobnić walcami sieczkarni. Należy podkreślić, iż nie zaleca się opóźniać zbioru kukurydzy przeznaczonej do zakiszania, ponieważ  z czasem materiał staje się twardy i suchy, przez co jest trudny do rozdrobnienia. Sporządzona w ten sposób kiszonka jest najczęściej niskiej jakości i nie jest chętnie pobierana.

Kolejnym, istotnym elementem jest odpowiednie rozdrobnienie kukurydzy. Pozwala to bowiem na odpowiednie ubicie surowca oraz pozbycie się z niego resztek powietrza. Rozdrobniona kiszonka powinna być rozrzucana równomiernymi warstwami i od razu ugniatana.  Warto w tym zakresie przywiązać uwagę do procesu ubijania, ponieważ ze względu na pośpiech nie zawsze jest on przygotowywany dokładnie. Może to powodować pozostawienie resztek powietrza, które sprzyjają rozwojowi grzybów i pleśni.

Na sam koniec, zakiszoną kukurydzę należy szczelnie okryć folią. Warunki beztlenowe są kluczowe dla skutecznego przebiegu procesu fermentacji. Folia, poza odcięciem dopływu powietrza powinna również zabezpieczyć materiał przed dostawaniem się do niego wody opadowej.

Jak poprawić jakość kiszonki?

Proces zakiszania warto wspomagać odpowiednimi preparatami, poprawiającymi wartości odżywcze. Przykładem zakiszacza, jest Bacto-Silage. To mikrobiologiczny dodatek do kiszonki, który zawiera aż pięć szczepów bakterii o wysokiej zdolności do multiplikacji. W jego skład wchodzą  odpowiednio wyselekcjonowane homo i heterofermentatywne bakterie, które wspomagają cały proces.

Zastosowanie tego typu preparatów pozwala na poprawienie wartości odżywczych kiszonki, zwiększenie jej smakowitości i stabilności tlenowej, a także zredukowanie strat w zakiszanym materiale. W efekcie wpływa to na zdrowotność zwierząt oraz wzrost wydajności mlecznej. Stosując preparaty wspomagające zakiszanie warto pamiętać, by robić zgodnie z zaleceniami producenta.

Celem podsumowania można stwierdzić, iż przygotowanie dobrej kiszonki wymaga doświadczenia i kompleksowego podejścia. Odpowiednio dobrany materiał siewny, prawidłowa technika zbioru i zakiszania oraz zastosowanie preparatów wspomagających pozwoli uzyskać wysokiej jakości, bogatą w składniki odżywcze paszę.

Chcesz wiedzieć więcej o dobrych praktykach przy produkcji kiszonki? Porozmawiaj z naszym doradcą.